Bu çalışma, nefs teorisini; kozmolojik, ontolojik, epistemolojik ve ahlâkî çerçevede ele almakta; böylelikle nefs düşüncesine bütüncül bir bakış açısı sağlamayı amaçlamaktadır. Zira insan konusunu incelemek, onun; varlık içindeki yerini tespit etme bakımından kozmolojik; yapısal mâhiyetini irdelemek açısından ontolojik; aklî süreçlerinin neliği ve nasıllığının ortaya çıkarılması noktasında epistemolojik ve davranışlarının kökeni, niteliği ve hedefi bakımından ahlâkî boyutların tümünün içerildiği bir çerçeve çizmeyi gerekli kılmaktadır. Dolayısıyla bu çalışma, nefs teorisi bağlamında; a) “neredeyim ve neyle ilişkiliyim”, b) “neyim”, c) “neyi, nasıl bilebilirim” ve d) “ne yapmalıyım” sorularına cevap aramakta; bir başka ifadeyle, insan varlığı çözümlemesi hedefi taşımaktadır.

İslam düşünce tarihinde, nefs düşüncesinin, sistemli bir şekilde İslâm filozofları tarafından sunulması; teorinin mâhiyetini ve kökenlerini tespit etmek amacıyla öncelikle bu alanda araştırma yapmayı gerekli kılmıştır. Bu sebeple, çalışmamız, İslâm felsefesinde ortaya koyulan nefs düşüncesinin, Kelâmî düşünce açısından değerlendirilmesini içermektedir.