Balkan Türklerinin yakın tarihte yaşadıkları en dramatik göç hadiselerinden biri kuşkusuz Türklerin ‘mübadele’, Rumların ‘andalayı’ olarak toplumsal hafızalarında yer eden nüfus değişimidir. Bu nüfus değişimi ile mübadil Türkler ve Rumlar kendi ulus devletleri ile çizilen sınırların ötesinde kalarak yüzyıllardır birlikte yaşadıkları coğrafyalarda ‘öteki’ ilan edilir. Atalarının yurtlarından sökün eden insanlar, suyun iki yanında onlarca hazin göç hikâyesi bırakır. Türkiye’de mübadillerin özellikle üçüncü kuşak torunları ile edebiyata ve romana taşınan mübadele, bu kurmaca dünyada birçok müşterek hususiyet ile yeniden yaratılır/yaşanır.Balkan Türkleri ekseninde ‘mübadiller’ ve edebî tür ekseninde ‘roman’ olmak üzere iki boyutlu bir meselenin ele alındığı bu çalışmada, mübadele romanları hakkında genel bir çerçeve sunulmaya çalışıldı.