Avrupa’da “ötekini’’ sömürmek için gelişen oryantal çalışmalar Macarlar için “kendini bulma” savaşına dönüştü. Onlar, Doğu’da, daha doğrusu Türk Dünyası’nın hemen her yerinde “kendilerini’’ aradılar. Ata yurdunun sonsuz göllerinin, ırmaklarının tarihe tanıklık ettiği Asya’nın doğusundan batısına, Anadolu’ya, Kafkaslara, Balkanlara ve daha geniş bir coğrafyaya gittiler. Doğu onlar için coğrafi kavramın ötesinde büyük ölçüde  muazzam bir Türk Dünyası ile bütünleşen akraba milletlerin yaşadığı topraklardı. Tarih, kültür ortaklığının ayrılmaz parçalarıydı. Yüzyıllar boyunca dünyanın dört bir yanına, daha doğrusu beş kıtaya giden Macarlar en çok Türk Dünyası ile bağlantılı oldular. Boşuna değildi “Büyük Macaristan’ı” aramak isteyen Rahip Julianus’un ya da İpek Yolu’nun kâşifi Áurel Stein’ın ve daha birçoklarının “Dünden Bugüne Bilim Tarihinin İzinde Türk Dünyası’’ ile bağlantılarını devam ettirip bu “dünyaya” katkıda bulunmaları !.. Geçmişin izinde bu bağlantılara bakınca boşuna değildi “bir fincan kahvenin hatırını” güden iki milletin I. Dünya Savaşı’nda, silahların gölgesinde dostluğunu pekiştirmesi; boşuna değildi Türklüğün lideri Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün onlara “kardaş’’ diye imzalayıp fotoğrafını sunması; Macar elçileriyle politikadan daha ziyade saatlerce “kardeşlik ve ortak kökenden’’ konuşması; Macar uzmanları davet etmesi, bilimin ışığında yeni Türkiye’yi kurarken onların ilminden yararlanması; Macar Türkolojisine kardeş bölüm olarak Hungaroloji Enstitüsü’nü kurdurması!.. Boşuna değildi, dünya lideri Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün onları Türk Dünyası’nın bir parçası olarak görmesi!..                                       

Prof. Dr. Melek ÇOLAK