Alparslan küçük yaştayken bile olgun biriydi. Bilgi, beceri ve yetenek bakımından yaşıtlarının çok ilerisindeydi. Yiğit bir savaşçı olacağı, henüz çocukken at binip ok atmayı öğrenmesinden belliydi. Karahanlılar ve Gaznelilere Selçuklu egemenliğini kabul ettirmiş, kısa sürede tüm Selçuklu topraklarında ün kazanmıştı. Tahta çıkışının ardından devletin batısıyla daha çok ilgilenmiş, Anadolu’yu Türk yurdu yapmayı aklına koymuştu. Onun komuta ettiği Selçuklu ordusu Malazgirt ovasında meydana gelen savaşı büyük bir zaferle kazandı ve Anadolu kapılarının Türklere açılması dünya tarihinde bir dönüm noktası oldu. Hem sayıca hem de teçhizat bakımından üstünlüğe sahip Bizanslılar, onun uyguladığı savaş planı sayesinde mağlup edildi. Tarihte ilk kez bir Türk kumandan bir Bizans imparatorunu esir almış, olay bütün dünyada derin yankı uyandırmıştı. Hem Müslüman hem de Hıristiyan tarihçiler ondan cesur, yiğit, akılcı, kudret sahibi bir lider olarak bahsetti. Gücüyle olduğu kadar adaletiyle de ün yapmıştı, affedici ve hoşgörülü bir kişiliğe sahipti.