Orta Karadeniz Bölgesi’nin bir kıyı ilçesi konumunda bulunan Alaçam ilçesi kuruluşu MÖ 3000 yıllarına kadar uzanan eski bir liman yerleşmesidir. İlçe sınırları dahilinde bulunan tarihi yapı mirası ve bu mirasın korunması bağlamında yapılanlar bu kitabın konusunu oluşturmaktadır. Sözü edinilen konu, Sanat Tarihi bilim disiplini ile ele alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır.  Alaçam’ın coğrafi konumu, Alaçam ve bağlı bulunduğu Samsun ile birlikte tarihçesi konusu kısa tutulmaya çalışılmıştır. Yörede tarih boyunca kurulan irili ufaklı devlet vb. siyasal yapılar, kronolojik olarak ve kısaca sıralanmıştır. Bu meyanda ayakta kalan yapıların inşa edildiği Türk devri tarihi daha ayrıntılı ele alınmıştır. Alaçam’daki bilinen ilk yerleşmeler ve bunlara ait arkeolojik kalıntılar ile ilgili kısa bilgiler verilmiştir. Alaçam’da günümüze ulaşan yapıların neredeyse tamamının Osmanlı devrine ait olduğu görülmektedir. Bunlar, ilçe merkezi ve kırsalda bulunmaları durumuna göre başlıklara ayrılarak incelenmiştir. İlçe merkezinde bulunan eserlerin son derece sınırlı türde (cami, hamam, sıbyan mektebi, çeşme, dükkân konut ve konut bileşeni yapılar) olduğu dikkat çekmektedir.