Toplum olarak suçu başkalarında aramak gibi bir alışkanlığımız var. Ancak salim bir akılla düşünürsek İslam dünyasının genelinde yaşanan birçok sıkıntının asıl sebebinin çoğu zaman bizden kaynaklandığını görürüz. Müslüman bir toplumda istismar, yolsuzluk, adaletsizlik gibi toplumsal birçok hastalık kol geziyorsa ya da birileri kendi bağnazlıklarını, anlayışsızlıklarını, zanlarını “İslam” diye sunabiliyorsa Müslümanlar olarak oturup nerede yanlış yapıyoruz diye düşünmemiz gerekir.

Düşünsel, siyasi, sosyal, ekonomik ve ahlaki zaaflarımız hem sorun üretmekte hem de çoğu zaman olayları doğru değerlendirmemizi engellemektedir. Suçluyu dışarda aramak sorumluluktan kaçmaktır. Diğer bir ifadeyle, düşmanı suçlamak, düşmanın yaptığı zulümlerden bahsetmek sorunlarımızın çözümüne katkı sağlamayacaktır. Aksine bütün bunlar sorumluluklarımızı geciktirmenin birer bahanesi olacaktır. Sorunlarımızın ve toplumsal hastalıklarımızın çaresini bulacak olan da, uygulayacak olan da yine biziz. Çareyi dışarda aramak problemlerimizi bitirmek bir yana, içinden çıkması güç bir hale getirmektedir.