Bir doğal gaz projesi arama ve üretim aşamasından başlayıp satıma kadar değişik aşamalar içermekte ve her bir aşama için farklı sözleşme türleri söz konusu olmaktadır. Yatırım sözleşmeleri ev sahibi devlet ile yatırımcı arasında imzalanan sözleşmeler olup ev sahibi devletin politik risklerine maruz kalabilmektedir. Söz konusu riskleri bertaraf etmek ve ev sahibi devletin yatırımlara ilişkin uluslararası sorumluluğu için devletler arasında uluslararası yatırım anlaşmaları imzalanmaktadır. Uluslararası anlaşmalarda yer alan şemsiye hükümler ve geniş kapsamlı uyuşmazlık çözüm mekanizmaları, yatırımcının yatırım sözleşmesi ihlallerini yatırım tahkimine götürmesine olanak sağlamaktadır. Ticari sözleşmeler ise özel kişiler arasında imzalanan doğal gaz satımına ilişkin uluslararası sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar da yatırım sözleşmelerinde olduğu gibi genellikle uluslararası tahkim yolunda görülmektedir. Esasa uygulanacak hukuk hem yatırım sözleşmeleri hem de ticari sözleşmelerde tarafların sözleşmelere ilişkin beklenti ve öngörülerine de cevap vermekte ve verimliliği artırmaktadır. Taraflarca sözleşmenin esasına ilişkin uygulanacak hukuk seçilmediğinde hakemler tarafından hukuk tespit edilmektedir. Tahkim kararlarında hakemlerin her iki sözleşme türünde farklı yaklaşım sergiledikleri görülmektedir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

İKİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK DOĞAL GAZ SÖZLEŞME TÜRLERİ

2.1. Upstream (Arama-Üretim) Sözleşmeleri

2.1.1. Lisans (Ruhsat-License)

2.1.2. İmtiyaz Sözleşmeleri (Concession Agreement)

2.1.3. Ortak Girişim Sözleşmeleri (Joint Ventures)

2.1.4. Hizmet Sözleşmeleri (Service Agreements)

2.1.5. Örnek Çalışma: Üretim Paylaşım Sözleşmeleri (ÜPS) - Production Sharing Agreement (PSA)

2.2. Midstream (İşleme-Depolama-Taşıma) Sözleşmeleri

2.2.1. Doğal Gazın Depolanması

2.2.2. Örnek Çalışma: Doğal Gaz Taşıma Sözleşmeleri (Gas Transportation Agreements) (GTA)

2.3. Downstream (Satım) Sözleşmeleri

2.3.1. Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (Liquefied Natural Gas-LNG) Satım Sözleşmeleri

2.3.2. Örnek Çalışma-Boru Hattı ile Doğal Gaz Satım Sözleşmeleri

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YATIRIM UYUŞMAZLIKLARI KAPSAMINDA UYGULANACAK HUKUK

3.1. Enerji Projelerini Tehdit Eden Riskler

3.2. Tarihçe

3.2.1. Sözleşmeler Dönemi

3.2.2. Olağan Sözleşme Rejiminin Ötesine Geçme: Hukuk Seçimi ve Uluslararası Tahkim

3.2.3. Yatırım Sözleşmelerinin Uluslararasılaştırılması

3.2.4. Uluslararası Yatırım Anlaşmaları Dönemi

3.3. Uluslararası Yatırım Anlaşmalarından Kaynaklanan Talepler ile Yatırım Sözleşmelerinden Kaynaklanan Talepler Arasındaki Fark

3.4. Yatırım

3.4.1. Genel Olarak

3.4.2. Yatırım Tanımında Ev Sahibi Devlet Hukukunun/Ulusal Hukukların Rolü

3.5. Yatırımcı

3.6. Yatırım Anlaşmalarının Yokluğunda Yabancı Yatırımcı ile Ev Sahibi Devlet Arasındaki Yatırım Sözleşmeleri

3.6.1. Yatırım Sözleşmelerinin Uluslararasılaştırılmasının Uygulanacak Hukuk Üzerindeki Etkisi

3.6.2. Yatırım Sözleşmelerinin Uluslararasılaştırılması

3.7. Uluslararası Yatırım Anlaşmaları Bakımından Uygulanacak Hukuk

3.7.1. Anlaşmalarda Uygulanacak Hukuka Yer Verilmesi

3.7.2. Anlaşmalarda Uygulanacak Hukuka İlişkin Hükümlerin Bulunmadığı Durumda Uygulanacak Hukukun Tayini

3.8. Uluslararası Yatırım Anlaşması ile Yatırım Sözleşmesi Arasındaki Etkileşim

3.8.1. Yatırım Anlaşmalarında Yer Alan Uyuşmazlık Çözümüne İlişkin Hükümler

3.8.2. Yatırım Sözleşmelerinde Uyuşmazlık Çözümüne İlişkin Kayıtların Olması Hali

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TİCARİ UYUŞMAZLIKLAR KAPSAMINDA UYGULANACAK HUKUK

4.1. İrade Özerkliğinin Etkisi

4.1.1. Açık Hukuk Seçimi

4.1.2. Örtülü Hukuk Seçimi

4.1.3. Tronc Commun Doktrini

4.1.4. Hukuk Seçiminin Zamanı

4.1.5. Hukuk Seçiminin Kapsamı

4.1.6. İrade Özerkliği İlkesinin Sınırları

4.2. Hakemler Tarafından Belirlenen Hukuk

4.2.1. Sübjektif Yöntem: Tarafların Farazi İradelerinin Araştırılması

4.2.2. Objektif Yöntem

4.2.3. Kurumsal Tahkim Kuralları ile Milli Hukuk Arasındaki İlişki

4.3. Hakemlerin Uyuşmazlığı Hakkaniyet ve Nesafet (ex aequo et bono) Kurallarına Göre Çözmeleri

4.4. Uygulanacak Hukukun Kapsamına Giren Haller

4.4.1. Doğal Gaz Sözleşmeleri Bakımından Özellik Arz Eden Durumlar

4.4.2. Sözleşme Hükümleri ve Uygulanacak Hukuk

4.5. Uygulanacak Hukukun Kapsamı Dışında Kalan Haller

4.5.1. Şekil

4.5.2. Ehliyet

4.5.3. Zamanaşımı

BEŞİNCİ BÖLÜM

SONUÇ

KAYNAKÇA