Türk edebiyatında özellikle hikâyeciliğiyle ön plana çıkan Memduh Şevket Esendal’ın roman türünde de eserler verdiği bilinmektedir. Bu romanlardan biri olan Miras, ilk olarak Cumhuriyet’in ilan edildiği dönemde tefrika roman olarak okuyucuya sunulmuştur.
Miras, Esendal’ın kendi hayatına dair izler barındıran ve II. Meşrutiyet öncesi döneme ışık tutan bir aile romanı. Dönemin ekonomik, sosyal, kültürel ve ahlaki yozlaşmalarını Esendal, Silahtar Ali Paşa Konağı üzerinden anlatır. Atiye Hanım’ın Sarayköy’de bulunan değirmenini almak amacıyla İstanbul’a gelen Asım, kendini türlü kıskanç duygular ve veraset çıkmazı içinde bulur. Bu çıkmazdan kurtulmanın yollarını arayan Asım, diğer yandan İttihat ve Terakki’yle temasa geçer. Siyasi ve ailevi anlaşmazlıklar had safhada yaşanır.
Esendal bu romanında Servet-i Fünun dönemi yazarlarına yakın bir dil kullanmasıyla dikkat çekmiştir. Diğer eserlerine nazaran eski kelime ve tamlamaların yaygın görüldüğü Miras, yine de Esendal’ın sürükleyici eserleri arasında sayılabilir.
Değirmen ne kadar iyiydi. Değirmen onun olsaydı bu endişelerin hiçbiri olmayacaktı. Eğer istese bugün değirmen onun olabilirdi. Hem yalnız değirmen değil; han, hamam hissesi, dükkânlar da onun olabilirdi. Halası bugün elindeydi, istediğini ona kabul ettirebilmekte hiç müşkülat yoktu. Fakat...