Melaye Ciziri, sadece Kürt edebiyatında bir şaheser olarak kabul edilen Divan`ın sahibi bir şair değil, aynı zamanda İslam düşüncesinin bir çok disiplinine vakıf bir sufi düşünürdür. O, divanında özellikle nazari konularda İslam düşünce ekollerine ve bu ekollerin önemli meselelerine değinmiştir. Bu çerçevede onun İslam felsefesinin meş-şai, işraki ve sufi yönelimlerine olan ilgisi dikkat çekmektedir. Onun tasavvuf felsefesini merkeze alıp diğer disiplinleri tasavvuf perspektifi ile ele alan çizgisi, 17. yüzyıl İslam düşüncesinin genel karakterini yansıtır. Öte yandan Mela, bir sufi`nin hakikat tecrübesinin tüm basamaklarını da divanında işlemiştir. Aynı zamanda tasavvuf tecrübesinin hakikat-mecaz, nur, tecelli, marifet, insan ve aşk gibi temel meselelerini okuyucunun dikkatine sunmuştur. Elinizdeki eser, Mela`nın hakikat yolunda düşünsel ve mistik birikimini felsefi analizlerle ele almakta ve Mela`yı akademik çevrelerin ilgisine sunmaktadır.