Olağanüstü çalışkanlığıyla kırk yıl boyunca hem eserlerini, hem de, Tanpınar’ın deyimiyle, okurlarını üreten Ahmet Mithat’ın Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı romanı, hayatı boyunca bağlı kaldığı "halkı eğlendirerek eğitmek" anlayışının bir örneğidir. Türk edebiyatının "hace-i evvel"inin, yani başöğretmeninin bu "dersinin" konusu ise, içine girilen Batılılaşma sürecinin nasıl algılanması ve yaşanması gerektiğidir. Yokluk içinde büyümüş, akıllı, işbilir Râkım ile büyük bir servete konan ve alafranga yaşam tarzını benimsemiş olan Felâtun’un eğlenceli hikâyesi, yazarın bu soruya verdiği cevabı da içermektedir.