Tanzimat sürecini hazırlayan meclislerde görev alarak yenileşme hareketleri içerisinde önemli hizmetler ortaya koyan Şeyhülislam Arif Hikmet, hem ulemadan gelen bir idareci, hem de klasik edebi zevki sürdüren bir şair olarak öne çıkmaktadır. O, bir yandan Nabi, Nef’i ve Nedim yolunda şiirler yazarken, öte yandan Tezkiretü’ş-Şu’ara ve Mecmu’atü’t-Teracim gibi eserleriyle de klasik nesir tarzını devam ettirmiş bir müelliftir. İlmiye teşkilatının hemen her kademesinde bulunarak şeyhülislamlığa kadar yükselmiş, dönemi içerisinde oluşturulan ilmi ve siyasi meclislerde üye olarak bulunmuştur. Bütün bu özellikleriyle o, devri içerisinde geniş nüfuzu olan bir kişiliğe sahiptir.