Zaman hızlı akıyor, hızlıca insan yutuyordu. Savaş tacirleri de zaman gibi hızlıydı, amansızca çıkarları peşinde koşturuyorlardı. Her şey vatan içindi. Vatandan payı olmayan mülksüz ve kimsesizler canhıraş bir şekilde vatan için savaşıyorlardı. Vatan bu! Büyük laf. Her şey o kadar hızlıydı ki, yazarlar, sanatçılar savaşın puştluklarına yetişemiyorlardı ve yazamıyorlardı. Ahlak, sıkılan kurşunlarla delik deşik olmuştu... Auschwitz, Theresienstadt birçok ailenin soyağacını kurutmuş, yaşayanlar içinde de derin bir yara oluşturmuştu. O açık yarayı içinde taşıyan biri, ancak yeni bir dala tutunarak yaşayabilirdi.