Espriler ve Bilinçaltı İle İlişkileri

1930’da Goethe Ödülü’nü alan Sigmund Freud’un bu kitabı, özellikle Yahudi halk geleneğinden alınanlar başta olmak üzere, içerdiği çok sayıda esprinin analizinden oluşmaktadır... Freud, espri ve gülünçten, komedi ve mizahtan haz duymanın bilinçli ve bilinçdışı kaynaklarını ele almakta, esprilerin tekniğini, amacını, toplumsal işlevlerini ve bunları dinleyenlerin rolünü incelemektedir.

Avusturyalı hekim ve psikanalizin kurucusu Freud, esprilerin hiçbir zaman kasıtsız olmadığını savunarak rüya ve espriyi bilinçdışına bağlar.

“Espri”nin “fikirler arasındaki çelişki”, “anlamsızlıktaki anlam” ve “şaşkınlık ve aydınlatma” gibi farklı anlamlarının yanı sıra uzun süre kabul gören “Birbirine benzemeyen şeyler arasındaki gizli benzerlikler” tanımlamasını Jean Paul, şöyle örneklemiştir: “Espri yapan, her çifti evlendiren kılık değiştirmiş bir papazdır.”

Kitabında Jean Paul Richter, Theodor Vischer, Kuno Fischer ve Theodor Lipps’ten alıntılar da yapan Freud, espriyi “gülünç”ten tamamen ayırarak “komik, şaka ve karikatür”le ilişkisini de analiz eder.